✅فخر رازی
✍️فخر الدين محمد بن عمرو بن الحسين الرازى، معروف به امام فخر رازى شافعی اشعری از دانشمندان نامدار جهان اسلام است که ریشه ای مازندرانی دارد. هر چند برخی مانند شهید مطهری او را متولد مازندران دانستند (شهید مطهری، مجموعه آثار، ج 14، ص 408.) ولی غالبا او را دارای اصالتی مازندرانی و متولد ری می دانند. ‏(ابن خلکان، وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان، ج 4، 249؛ زرکلی دمشقی، الاعلام، ج 6، ص 313.) پدرش ضیاءالدین خطیب مازندرانی و مولف کتاب دو جلدی «غایه ‌المرام فی علم الکلام» بود که به ری مهاجرت نموده و در آنجا اقامت داشت. لذا فرزندش به ابن خطیب الرّی شهرت یافت. (زرکلی، همان) وی علاقه مند به سفر علمی بود و به خوارزم و خراسان و هرات و … سفرهایی در همین راستا داشت.
✍️استاد شهید مطهری وی را در طبقه یازدهم فلاسفه مسلمان قرار داده و می نویسد: وی هم فقيه بود و هم متكلم و هم مفسر و هم فيلسوف و هم پزشك و هم خطيب. ذهنى فوق‏ العاده جوّال داشت و در تبحر در علوم مختلف كم نظير است. در عين اين كه در افكار فلاسفه وارد است و تأليفاتى گرانبها در فلسفه دارد، طرز تفكرش تفكر كلامى است نه فلسفى و سخت بر فلاسفه مى ‏تازد و در مسلّمات فلسفه تشكيك مى‏ نمايد. در تنظيم و تبويب و تقرير مسائل، حسن سليقه دارد. صدر المتألهين از اين نظر از او بسيار استفاده كرده است. مهم‏ترين كتاب فلسفى او «المباحث المشرقية» است. شهرت بيشترش به واسطه «تفسير مفاتيح الغيب» است بر قرآن مجيد كه جاى شايسته‏ اى در ميان تفاسير براى خود باز كرده است. براى وى در فلسفه، استادى جز مجد الدين جيلى… سراغ نداريم و شايد بيشتر با مطالعه، بر مسائل فلسفى دست يافته است، ولى شاگردان زيادى داشته است كه بعضى از آنها مبرز بوده‏ اند. از قبيل شمس الدين خسروشاهى، قطب الدين مصرى، زين الدين كشى، شمس الدين خويى، شهاب الدين نيشابورى. فخر رازى در سال 534 (544) متولد شده و در سال 606 (در هرات) درگذشت‏. (شهید مطهری، مجموعه آثار، ج 14، ص 493.)
✍️شرح اشارات و تنبیهات و شرح عیون الحکمه ابن سینا، لوامع البينات في شرح أسماء الله تعالى والصفات، معالم أصول الدين، الاربعین فی اصول الدین، القضاء و القدر و عصمه الانبیا و… از دیگر آثار او در حکمت و کلام است و همانطور که استاد مطهری اشاره داشتند استادش در فلسفه، عالم ذوالفنون مجدالدین جیلی در مراغه بوده است. (ابن خلکان، وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان، ج 6، 269؛ ذهبی، محمد بن أحمد، تاريخ الإسلام و وفيات المشاهير والأعلام، ج 43، ص 213.)