در قرآن، بالغ بر 20 مرتبه از کلمه «لسان» و مشتقات آن که در عربی به معنای زبان است، استفاده شده است، البته کلمه «قال» که در عربی به معنای گفتن است و در گفتن معمولا از زبان استفاده میشود، بسیار زیاد در قرآن آمده است که در این مختصر مجال پرداختن به آن نیست.
قرآن در بعضی جاها از زبان به عنوان عضو و ارگانی در بدن انسان یاد میکند و در جایی از آن بهعنوان وسیلهای جهت هدایت انسانها و یا از تنوع زبان بهعنوان نشانه الهی که باعث شناخت است و در معانی دیگری که بهمناسبت به آن پرداخته میشود یاد شده است.
در سوره قصص به تأثیر نفوذ کلام اشاره میکند، آنجا که آمده است: «و برادرم هارون از لحاظ بیان و فصاحت کلام بر من برتری دارد، پس استدعا دارم او را برای تصدیق و تأیید من همراه من بفرست، چون که بیم دارم که مرا تکذیب کنند و من از عهده پاسخگویی بر نیایم.»(قصص/ 34)
در بعضی آیات به این اشاره شده که در واقع صحبت کردن به زبان مردم، باعث فهم بیشتر میشود و در قرآن آمده است که علت نزول قرآن به زبان عربی که زبان معمول مردم آن زمان بوده است، آن است تا آنرا فهمیده و در جملات آن به تفکر بپردازند.
«(ای پیامبر) ما قرآن را به زبان مادری تو (که زبان عربی است) بیان فرمودیم تا آسان باشد و مردمان معانی را درک کنند و پند بگیرند.» (دخان/ 58) «و پیش از آن، کتاب موسی(ع) که هدایت و رحمت بود و این قرآن مصدق تورات است و به زبان عربی ساده بیان فرموده شده و مقصد آنست که ستمکاران را هشدار و نیکوکرداران را بشارت دهد.» (احقاف/ 12)، «ما هیچ پیامبری را جز اینکه به زبان قومش تکلم کند به پیامبری مبعوث نکردیم تا بتواند حقایق و مطالب دین را برای آنها به خوبی شرح دهد. پس خداوند هر کس را مصلحت بداند در گمراهی وا مینهد و هر کس را مصلحت بداند هدایت میفرماید و اوست آن بیهمتا قدرتمند منشأ حکمت.»(ابراهیم/ 4)
همچنین در آیه 103 سوره نحل آمده است که ما کاملا اطلاع داریم که آنها میگویند: بشری او را تعلیم میدهد. زبان مادری شخصی که چنین نسبتی به او میدهند، زبان بیگانه است و این قرآن (به زبان خود پیامبر یعنی) به زبان عربی است که برای عرب زبانها واضح و روشن و قابل فهم است.» و (قرآن) به زبان عربی ساده و قابل فهم بیان شده است.(شعرا/ 195)
در سوره قیامت به پیامبر(ص) هشدار داده شده که از صحبت کردن با عجله و بدون فکر و قبل از این که کلمات وحی به اتمام رسد، بپرهیزند. «(ای پیامبر) وقتی که آیه دارد نازل میشود شتابزده آنرا بر زبان جاری نکن (بگذار مطمئن شوی که آیه را بطور کامل شنیدهای)(قیامت/16)
در آیهای از زبان بهعنوان عضوی از بدن یاد شده است.(بلد/ 9)، (آیا ما برای انسان) یک زبان و دو لب نیافریدیم؟، در آیهای از زبان بهعنوان وسیلهای برای بشارت دادن و همچنین انذار یاد کرده شده است.»، «پس (ای پیامبر) ما این قرآن را به زبان قوم تو آسان بیان کردیم تا بدان پرهیزگاران را بشارت ببخشی و مردمان بیاعتقاد و مجادلهگر را بیم دهی.»(مریم/ 97) برای گشودن گره از زبان و تأثیرگذاری آن باید از خداوند طلب استعانت کنیم چرا که در قرآن آمده است: «و گره زبانم را بگشای» (طه/27)، (از طرفی) قلبم فشرده و میشود و زبانم لکنت دارد، پس(برادرم) هارون را نیز با من ارسال فرما که دستیارم باشد.(شعرا /13)
[یکشنبه 1399-07-27] [ 01:11:00 ب.ظ ]